Logica van het gevoel, Arnold Cornelis

Ook voor iemand die helemaal niet is ingevoerd in de filosofie is de kennistheorie van de stabiliteitsla-gen in de cultuur als nesteling der emoties onmid-dellijk toegankelijk. Arnold Cornelis is niet slechts een meester in het denken, maar ook in de com-municatie. De meest complexe zaken geeft hij weer in heel concrete beelden.

Hij ziet filosofie als een logisch verzadigde ken-nisvorm die we ontwikkelen als mentale kaart van de werkelijkheid van waaruit we zowel ons eigen bestaan als de sociale en de technologische wereld om ons heen kunnen sturen. Filosofie maakt de brokstukken van het wereldbeeld tot een geheel. Terwijl de werkelijkheid steeds complexer wordt streeft de sociale theorie van de kennis het omge-keerde na, eenvoud als wijsgerige levenskunst van zelfherkenning. Losse draden van ontwikkelingen in de afzonderlijke wetenschappen, in de technologie en in de sociale vragen van beleid worden verwe-ven tot een nieuw denkmodel dat ons niet loslaat en fascineert door herkenbaarheid, bruikbaarheid en inzichtelijkheid.

We doorlopen in ons leven een logische ontwikke-ling door drie stabiliteitslagen in de cultuur, die elk mens voor zichzelf als levensloop nabouwt. Eerst bouwen we het natuurlijk systeem van thuis en ge-borgenheid, we leren denken in het systeem van de moedertaal. We bouwen onze plaats in het sociale regelsysteem van bekwaamheid. Tenslotte ontwik-kelen we inzicht in het systeem van communicatieve zelfsturing. Drie fundamentele emoties, namelijk angst, boosheid en verdriet, projecteren we als vragen op de drie stabiliteitslagen in de cultuur: het natuurlijke systeem, het sociale regelsysteem en het communicatieve zelfsturingssysteem.

Als de antwoorden positief zijn, dan verandert angst in geborgenheid, de boosheid ontmoet recht-vaardigheid, het verdriet krijgt een zingeving. Dan nestelen onze emoties zich in de cultuur. Als de antwoorden negatief zijn, dan zijn emoties de fout-meldingen betreffende onze omgeving als cultureel systeem. Angst betekent missen van geborgenheid, boosheid keert zich tegen onrecht en miskenning van bekwaamheid, verdriet betekent dat een mens zich niet herkent in de wereld, de zelfherkenning brokkelt af tot depressiviteit.

In de Logica van het Gevoel ontwikkelt de auteur een sociale theorie van de kennis en tevens een psychiatrie van sociale systemen. Stabiliteitslagen in de cultuur zijn onbewuste zelfsturingssystemen, met elk een filosofie als immuunsysteem van identiteit.

Zolang de emoties zich in de cultuur nestelen kunnen we leren, in meer dan één systeem. Maar de maatschappij doet alsof zij de last van leren en kennis niet langer kan dragen. Waar de culturele omgeving achterloopt, zodat nesteling der emoties niet mogelijk is, ontwikkelen de emoties ziekten.