Een antieke theodoliet is vaak gemaakt van hoogwaardige materialen zoals messing en hout, en heeft een bijzondere afwerking die het karakter geeft. Ze zijn meestal voorzien van een verticaal en horizontaal niveau, en de kwaliteit van de optiek is vaak indrukwekkend. Ook zijn er soms bijzondere gravures of merktekens te vinden die de herkomst kunnen aanduiden.
Bij het kopen van een antieke theodoliet is het belangrijk om de staat van het instrument goed te controleren. Kijk of er geen beschadigingen zijn aan de optische elementen en of alle mechanische onderdelen soepel bewegen. Daarnaast is de authenticiteit een belangrijke factor; zorg ervoor dat je koopt bij een betrouwbare verkoper die de herkomst kan bevestigen.
Om een antieke theodoliet goed te onderhouden, is het belangrijk om deze regelmatig schoon te maken met een droge, zachte doek. Vermijd agressieve schoonmaakmiddelen die de afwerking kunnen aantasten. Bewaar het instrument op een droge plek en bescherm het tegen stof en vocht. Af en toe kan een professionele inspectie nuttig zijn om ervoor te zorgen dat alle onderdelen goed blijven functioneren.
De theodoliet heeft een rijke geschiedenis in Nederland, vooral binnen de bouw- en landmeetindustrie. In de 17e en 18e eeuw werd de theodoliet steeds meer gebruikt voor akker- en waterscheiding, en voor de aanleg van wegen en gebouwen. Dit heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van veel steden en dorpen in Nederland.
Een theodoliet wordt vaak gebruikt voor landmeetkundige opnames en de uitzetting van bouwprojecten. Het biedt de mogelijkheid om met hoge precisie hoeken te meten, wat essentieel is voor de nauwkeurigheid in landmeten. Daarnaast wordt het ook gebruikt in de geodesie en bij topografisch onderzoek.