De 80-jarige oorlog begon voornamelijk door politieke en religieuze conflicten. De onvrede over het Spaanse gezag, vooral onder de Nederlandse adel en de burgers, werd verergerd door de centralisatiepogingen van koning Filips II van Spanje. Ook de religieuze vervolgingen van protestanten door de katholieke koning droegen bij aan de groeiende spanningen. Deze combinatie van politieke en religieuze intolerantie leidde tot een brede opstand in de Nederlanden.
Een van de belangrijkste gebeurtenissen tijdens de oorlog was de Slag bij Heiligerlee in 1568, die vaak wordt gezien als het begin van de opstand. De inname van Brielle op 1 april 1572 speelde ook een cruciale rol, omdat dit de opstandelinge meer moed gaf. Ook het Twaalfjarig Bestand, dat duurde van 1609 tot 1621, was een belangrijke wapenstilstand tijdens de oorlog. In 1648 werd de oorlog officieel beëindigd met de Vrede van Münster, die deel uitmaakte van de Algemene Vrede van Westfalen.
De 80-jarige oorlog heeft een diepgaande invloed gehad op de Nederlandse cultuur, vooral in de kunst en de letteren. De periode leidde tot een bloei van de schilderkunst, met kunstenaars als Rembrandt en Vermeer die voortkwamen uit deze tijd. Ook de literatuurwerd beïnvloed door de oorlog, met schrijvers die thema's van vrijheid en verzet verkenden. De oorlog droeg bij aan de vorming van een Nederlands identiteitsgevoel, wat belangrijk was voor de ontwikkeling van de natie.
Religie speelde een significante rol in de 80-jarige oorlog, waar katholiek Spanje tegenover protestantse opstandelingen stond. De calvinisten, die in veel delen van Nederland de meerderheid vormden, waren bijzonder gemarginaliseerd door de Spaanse overheersing. De strijd om religieuze vrijheid was een centrale kwestie, waarbij protestantse groepen streden voor hun rechten en de mogelijkheid om hun geloof vrijelijk te praktiseren, wat leidde tot meer dan alleen militaire conflicten.
De 80-jarige oorlog eindigde officieel met de Vrede van Münster in 1648, waarmee de onafhankelijkheid van de Nederlandse Republiek werd erkend door Spanje. Dit had grote gevolgen voor Nederland, dat nu kon functioneren als een onafhankelijke staat en zich verder kon ontwikkelen op economisch en cultureel gebied. Het markeerde het begin van de Gouden Eeuw, waarin Nederland zich profileerde als een invloedrijke speler op het wereldtoneel, zowel op commercieel als politiek vlak.