Singer-songwriter muziek wordt gekenmerkt door een combinatie van persoonlijke songteksten en vaak eenvoudige maar krachtige melodieën. Meestal zijn de artiesten zelf verantwoordelijk voor zowel het schrijven van de teksten als het componeren van de muziek. Dit creëert een intieme ervaring, waarin de emoties van de artiest duidelijk naar voren komen. Het is deze kwetsbaarheid en authenticiteit die de aantrekkingskracht van dit genre versterkt.
Singer-songwriter muziek onderscheidt zich door de focus op teksten en de emotionele connectie die ze met het publiek weten te creëren. In tegenstelling tot andere muziekstijlen, waarbij de nadruk vaak ligt op beat of productie, draait het bij singer-songwriters om persoonlijke verhalen en ervaringen. Dit zorgt voor een uniek intiem concertgevoel, waarbij de luisteraar zich kan inleven in de gedachten en gevoelens van de artiest.
Veel singer-songwriters maken gebruik van akoestische instrumenten zoals de gitaar of piano, omdat deze instrumenten de zang en de teksten goed aanvullen. Hierdoor kan de diepte van hun verhalen beter tot uiting komen. Soms worden ook andere instrumenten zoals een mandoline of een harmonica toegevoegd voor extra tekstuur in hun muziek. Het draait allemaal om het creëren van een authentieke sfeer die de luisteraar raakt.
De teksten van singer-songwriters zijn vaak autobiografisch en bevatten persoonlijke verhalen en reflecties. Veel artiesten gebruiken hun muziek als een uitlaatklep om gevoelens van liefde, verlies, vreugde of verdriet te verkennen. Dit maakt hun muziek niet alleen herkenbaar, maar ook zeer betekenisvol voor luisteraars die misschien soortgelijke ervaringen hebben gehad. Het kan soms zijn alsof je naar de innerlijke gedachten van de artiest luistert.
Er zijn talloze invloedrijke singer-songwriters door de jaren heen. Namen die vaak worden genoemd zijn onder andere Bob Dylan, die de weg heeft geëffend voor vele artiesten met zijn poëtische teksten. Ook Joni Mitchell heeft een blijvende impact gehad, met haar unieke stem en emotionele diepgang. In recentere tijden hebben artiesten zoals Ed Sheeran en Hozier het genre verder verrijkt met hun moderne benaderingen van songwriting en verhaalvertelling.