Een dokter van formaat

(Prof. dr. J.K. van der Korst)

Gerard van Swieten, lijfarts van keizerin Maria Theresia

De Nederlandse medicus Gerard van Swieten (1700-1772) heeft tijdens zijn leven internationale faam verworven. Hij gold in zijn tijd als een van de grootste autoriteiten op het gebied van de praktische geneeskunde. Zijn professionele gezag vond zijn neerslag in een vijfdelig handboek dat de ge- hele geneeskunde omvatte. Dit werk heeft vele drukken en vertalingen be- leefd en werd tot ver in de negentiende eeuw geraadpleegd. Daarnaast werd Van Swieten op 4s-jarige leeftijd benoemd tot lijfarts en hofbibliothecaris van de Oostenrijke koningin Maria Theresia. De rest van zijn leven bracht Van Swieten door in Wenen en hij speelde een belangrijke rol bij de interne veranderingen die het rijk onder de vorstin onderging. Hoe groot die invloed is geweest, blijkt uit het grote gedenkteken op de Maria-Theresienplatz te Wenen. Hoog verheven staat daar de keizerin. Aan één van de zijden van het voetstuk staat een levensgroot beeld van Van Swieten, als één van de vier mannen die golden als haar belangrijkste steunpilaren.

Wie was deze Leidse medicus die veelal slechts als een navolger van de grote Boerhaave wordt beschouwd? In de publicaties die aan hem zijn gewijd blijft met name de betekenis van Van Swieten als medicus onderbelicht. De arts en historicus professor j.K. van der Korst heeft na zijn emeritaat enkele jaren gewijd aan een nieuwe levensbeschrijving van Gerard Van Swieten. Hij heeft een aantal onbekende bronnen weten te traceren en is erin geslaagd een authentieker beeld te schetsen van de medicus én de persoon van deze dokter van formaat dan tot nu toe was gedaan.

De auteur is emeritus-hoogleraar reumatologie en tevens historicus en als zodanig goed gekwalificeerd voor onderzoek naar medisch-historische figuren. De hoofdpersoon van deze biografie (1700-1772) is een van de bekendste artsen uit de geschiedenis van de Nederlandse geneeskunde. Hij was leerling van Boerhaave in Leiden, destijds de beroemdste arts in Europa, en bezorgde na diens dood veel van zijn werken. Vanaf 1745 was Van Swieten lijfarts van keizerin Maria Theresia in Wenen. Tot het verschijnen van het boek van Van der Korst was over Van Swieten relatief weinig bekend; van de twee eerder gepubliceerde korte biografieën was geen van beide auteurs arts. Meer of minder toevallig kreeg Van der Korst kopieën in handen van brieven van Van Swieten en die wekten zijn interesse. Daarop volgde een vele jaren durend oorspronkelijk medisch-historisch wetenschappelijk onderzoek; dit boek is er de vrucht van. Het is een schoolvoorbeeld van zulk onderzoek - goed geschreven, perfect gedocumenteerd, fraai geïllustreerd. Specifieke medische voorkennis is niet vereist, maar het boek is uiteraard wel vooral bestemd voor lezers met meer dan algemene belangstelling voor de geneeskunde en haar geschiedenis

Paperback, 354 pag., register

Uitg. Bert Bakker, 2003

ISBN 9789035126190/903512619X

· Alleen verzenden, niet ophalen
· Op biedingen die te laag zijn wordt niet gereageerd
· Op biedingen die acceptabel zijn wordt snel gereageerd
· Boeken worden na ontvangst van betaling meteen verstuurd