Zoeken naar de Ziel, Daan van der Kaaden, over W.G.v.d. Huls

Beschrijving van leven en werk van de onderwijzer-kinderboekenschrijver W.G. van der Hulst (1879-1963).

Afgeschreven bibliotheekboek

Schrijver/schoolmeester en geboren pedagoog Willem Gerrit van de Hulst (1879-1963) schreef bijna driehonderd goed verkopende kinderboeken. Op die manier heeft hij een enorme invloed gehad op het opgroeien van hele generaties. "Bij ''Peerke en zijn kameraden'' heb ik meer gehuild dan ooit bij enig ander boek," verklaarde Maarten ''t Hart een paar jaar geleden. Het verhaal van Van de Hulst over het verwees de Belgische vluchtelingetje, dat zijn beide benen verliest, roept bij de auteur nog steeds emoties op. Van de Hulsts standaardwerkje ''Het vertellen'' wordt nog steeds in protestants christelijke kring gebruikt, evenals zijn Kinderbijbel. Toch wordt hij in geen enkele encyclopedie vermeld en is er nog nooit een overzicht van zijn oeuvre verschenen. In die lacune is nu voorzien door Daan van der Kaaden, die een ''soort biografie'' van hem schreef. "Geen echte biografie, daarvoor graaft het niet diep genoeg. Ik denk trouwens dat je hem ook geen plezier zou doen met zo''n doorwrocht wetenschappelijk werk." Van der Kaaden begon zijn onderzoek uit jeugdsentiment. "Vader las de boeken vroeger thuis aan ons allemaal voor. Ze roepen voor mij de sfeer op van mijn eigen kindertijd. Van de Hulst associeer ik met gezelligheid, geborgenheid veiligheid." Allemaal in het werk van Van de Hulst terugkerende thema''s. De wereld is er nog overzichtelijk, goed is goed en slecht is slecht en na een stukje schuld en boete volgen inzicht en inkeer. Dat klinkt nu wat uitgekauwd, maar het was toen nieuw. Van de Hulst noemde werk van zijn tijdgenot en ''futloos gebeuzel dat het kind niet hoger kan brengen. Het meest bedroevende in deze zeer deugdzame zeer ordentelijke kinderliteratuur is wel het totaal gemis aan zonde- en genade besef. Alles druipt van zedigheid en godsvrucht.''
Moralist
Van der Kaaden: "Toch kun je Van de Hulst geen echte moralist noemen. Dat zou hijzelf vreselijk hebben gevonden. Volgens hem waren pedagogie en moraal ondergeschikt aan het verhaal. Op die manier was hij ook zeker een vernieuwer. Hij verpakte z''n moraal zo handig in het verhaal datie als het als het ware vanzelf mee naar binnen ging." Van der Kaaden noemde zijn boekje ''Zoeken naar de Ziel'': "Voor Van de Hulst was een boek pas af als het wat betreft toon en gevoel helemaal goed zat. Dat noemde hij de ziel van een boek. En natuurlijk verwijst de titel ook naar het christelijke in zijn werk." Van de Hulsts boeken waren populair bij ouders en kinderen. Het taalgebruik, nu door ons als oudbollig ervaren, was betrekkelijk los en de onderwerpen waren aan het dagelijks leven ontleend. Bovendien schreef Van de Hulst heel spannend. Emotioneel, soms rauw (Peerke raakt niet alleen zijn benen kwijt maar gaat ook nog dood) en realistisch beschrijft hij het leven van vluchtelingen, verschoppelingen en armen. "Hoewel sommigen hem gezagsgetrouwheid verwijten is niets minder waar," zegt Van der Kaaden. "Een voorbeeld. Het afbreken van huisjes van arme mensen door rijke boeren. Dat gebeurde echt en Van de Hulst beschrijft het als een schrijnend onrecht dat bestreden dient te worden. Hij roept de arme lezertjes zeker niet op om maar te berusten in hun armoede. Oké, hij maant ze ook niet tot revolutie. Hij toont ze het onrecht en laat ze daar zelf hun conclusies uit trekken. ''t Zou interessant zijn te onderzoeken in welke mate het rechtvaardigheidsgevoel van grote groepen mensen is aangekweekt door het lezen van Van de Hulst."
Kulturkammer
Uit Van der Kaadens boek ''Zoeken naar de Ziel'' komt Van de Hulst tevoorschijn als een beminnelijk mens. Autoritair weliswaar en streng, een echte schoolmeester, maar vol kleine attenties en met het hart op de goede plaats. Eigenzinnig ook. Hij had zo zijn eigen ideeën over literatuur en vond een scheiding tussen kinder- en volwassenenliteratuur onzin. Vroom was Van de Hulst ook. Ondanks zijn christelijkheid wist hij zich toch de woede van medegeloofsgenoten op de hals te halen door consequent het woord ''Heer'' in plaats van ''Here'' te gebruiken. Van de Hulst trok zich weinig van die kritiek aan. Wel wond hij zich zeer op over de nieuwe (inmiddels al weer achterhaalde) schrijfmethode, waarbij de streepjes tussen de lettergrepen werden weggelaten. Zo was lezen voor kinderen niet leuk meer, meende hij. ''t Enige vlekje dat de auteur op het blazoen van Van de Hulst heeft kunnen ontdekken is diens kortstondig lidmaatschap van de Kulturkammer. Alleen leden daarvan mochten tijdens de bezetting publiceren. "Van de Hulst deed het omdat hij het sneu vond als de kinderen zijn boekjes niet meer konden lezen," meent de biograaf. "Maar hij bedankte al een paar maanden later toen hem duidelijk werd waar het om ging." Nu, bijna een eeuw nadat hij zijn eerste boekje schreef wordt het werk van Van de Hulst nog steeds herdrukt. In enigszins gemoderniseerde vorm weliswaar, maar de sfeer is nog steeds hetzelfde. Op tweede kerstdag gaat in het Jeugdtheater Hofplein zelfs ''In De Soete Suikerbol'', een toneelbewerking van de strip die Van de Hulst samen met zijn zoon in de twintiger jaren maakte, in première. "Omdat het gewoon een lekker verhaal is. Zo''n echt ouderwets kinderboek," zeggen ze op het Hofplein.