Het vogelboek / Philip Burton, Peter Hayman

Het vogelboek. Het herkennen van de vogels van onze weiden en wadden, stranden en duinen, rivieren en meren, bossen en tuinen / Philip Burton, Peter Hayman. Wageningen, Zomer & Keuning, 1977; 260 bladzijden. ISBN 9021001357. Ruim 300 vogelsoorten die in West-Europa waargenomen kunnen worden. Iedere soort is op schaal weergegeven. Het Vogelboek is een uitstekend boek voor beginners, terwijl gevorderden het eveneens graag raadplegen. Een boek dat je helaas niet in je jaszak kan steken om het tijdens een wandeling of excursie te raadplegen. Daarvoor is dit boek te groot en te zwaar: 260 bladzijden van 20x28cm! Men dient het dus thuis te raadplegen. Tijdens het waarnemen moet men daarvoor secuur observeren en alle bijzonderheden in zich opnemen en bij voorkeur noteren. In de wegwijzer voor het gebruik van dit boek staat het zo: „Prent niet alleen de details van het verenkleed in het geheugen. Vorm in plaats daarvan een complex geheugenbeeld, waarbij de gehele afbeelding van de vogel in actie 'gebruikt wordt". Het is inderdaad nodig om op alle details te letten: kleur, tekening, grootte, houding, staart, poten. Ook is van belang de manier van vliegen, lopen of in de bomen zich bewegen. Niet alleen de zang helpt bij het herkennen, ook lok- en angstroep zijn karakteristiek. De laatste hoor je het hele jaar, terwijl de zangtijd beperkt is. Zo waarnemen is een zaak van oefenirig en geduld. Ook wanneer men een zakdetermineerboek gebruikt blijft het noteren van wat men ziet noodzakelijk. In Het Vogelboek zijn de verschillende details die men kan waarnemen alle afgebeeld. Van de vlaamse gaai bijvoorbeeld staan zeventien afbeeldingen met tien bijschriften. De karakteristieke kop apart, het vliegbeeld op verschillende wijzen, de kleurtekening van boven- en onderkant bij de vliegende vogel, de houdingen in verschillende situaties. Dit geldt vanzelfsprekend ook voor andere soorten. Sommige tekeningen zijn groot en duidelijk van kleur en vormen; andere soms opvallend klein, zoals ook waarneming in het veld het soms op grote afstand moet doen. Daardoor zijn de kenmerken op verschillende manieren vastgelegd wat de bruikbaarheid van dit boek groot maakt. Er staan geen foto's in, uitsluitend tekeningen. Voor het herkennen blijken die nog altijd het meest te voldoen. Hoewel daarvan de kleuren meestal te mooi, te fel en daardoor wat onnatuurlijk zijn, zijn die voor het determineren juist duidelijk. Prof.dr. K.H. Voous schreef in het voorwoord: „De schilder Peter Hayman legt er op elke bladzijde getuigenis van af, dat hij zelf een enthousiast vogelwaarnemer is. Daardoor zijn niet alleen de verenkleden. Maar vooral ook de houdingen van de afgebeelde vogels uitzonderlijk goed getroffen." De indeling van het boek is niet wetenschappelijk. In plaats daarvan zijn de vogels naar gelijkenis gerangschikt. De soorten die het .gemakkelijkst te verwarren zijn. Zijn op tegenoverliggende bladzijden geplaatst om makkelijk te vergelijken. Voor sommige soorten is het nog duidelijker gedaan; fitis en tjiftjaf staan op één bladzijde beschreven en afgebeeld. Voor vogels die zoveel gelijkenis vertonen is dat heel praktisch. Het Vogelboek is zeer uitvoerig, er staan 300 vogelsoorten in. Op schaal weergegeven, met symbolen over het voorkomen, silhouetten van vliegbeelden, verspreidingskaartjes, broedtijden, tijd van aankomst en vertrek en een beknopte tekst. Ook staat er informatie in over de bouw. Het gedrag, hoe men moet waarnemen, ringonderzoek. Een lijst van Europese vogelgebieden en vogelbeschermingsorganisaties. Wie eropuit gaat zal met genoegen en succes deze volledige en gemakkelijke gids raadplegen en de soorten leren kennen. Ook wie al langer vogels observeert en geen beginner meer is, zal dit goede boek graag als extra gids willen bezitten.