OSCAR JESPERS Beeldhouwers. Hardcover Nederlands

OSCAR JESPERS Beeldhouwers. Hardcover Nederlands

Na enkele jaren van zoeken en gesteund door Paul van Ostaijen vond Oscar Jespers (1887-1970) zijn eigen vorm in een kubisme dat de menselijke vorm niet fragmenteerde zoals in Parijs gebeurde. Zo schreef Van Ostaijen over De pottendraaier dat de kubus hier de grondvorm aller dingen geworden was. Jespers liet steeds de figuur of de kop intact, terwijl de kubus, de bol of de ovale vorm zijn sculptuur een hechte samenhang verleende. Dit geldt voor alle artistiek belangrijke beelden uit de jaren twintig. Zo werd De jongleur opgebouwd uit twee cilinders. In de beeldende kunst en in de poëzie vormde de jongleur of de circusfiguur een internationaal thema. Toen Jespers uit twee piepkleine potjes verf het ene been van De jongleur groen verfde en het andere blauw, was zijn enige explicatie: ‘Het heeft het nodig’.

Dat hij in de jaren twintig zichzelf graag een strenge beperking oplegde, bleek toen hij in 1925 uit de oude hardstenen deurdrempel van een kerk in Oostende Het toilet kapte, een monumentale vrouwenfiguur met aan de achterkant het motief van een lyrische, bijna muzikale herhaling. Omdat hij deze Belgische hardsteen, een kalksteen- soort, jarenlang bij voorkeur zou gebruiken, zou zijn atelier ook jarenlang vervuld worden door de penetrante stank die ontstaat door het hakken daarin. Het leek er in deze jaren twintig op of een formeel streng uitgangspunt Jespers’ creativiteit juist aanwakkerde.

In de jaren twintig valt bij verschillende beelden van Jespers affiniteit met de art déco te constateren. Hij weet deze zelfs te verbinden met zijn bewondering voor de statische Egyptische beeldhouwkunst. Zo gaf hij in Kleine ruiter het oog van de moeder en het kind weer als waren de figuren van voren gezien, terwijl ze en profil worden gepresenteerd, zoals dat ook gebeurde in Egyptische hiëroglyfen. Ook doet de haardos van de moeder denken aan de pruik van een Egyptische hoveling. Het decoratief bewerken van het hele oppervlak en het stileren van de vormen zoals dat hier gebeurt, is eveneens kenmerkend voor de art déco.
Ook Engel van 1927, een grafbeeld voor Anaïs Franck op de begraafplaats Schoonselhof in Antwerpen, toont kenmerken van de art déco doordat het bovenlijf is verlengd, het onderlijf verkort, terwijl de bovenarmen verkort zijn en de onderarmen verlengd. Het treurend op de schouder leggen van het hoofd biedt een uiterste aan gestileerde expressie in de beste traditie van de art déco.

In 1927 verhuisden de beeldhouwer en zijn echtgenote, Mia Jespers- Carpentier, naar Brussel omdat hij op uitnodiging van Henry van de Velde benoemd was aan het Hoger Instituut voor Decoratieve Kunsten in Brussel. Op 14 december van dat jaar zouden Oscar en Mia binnen enkele uren hun enig kind Hella verliezen. Dat deed de beeldhouwer op zoek gaan naar ‘meer menselijkheid’ in zijn werk zoals hij het zelf formuleerde. In dit zoeken werd hij gesteund door zijn vrienden de expressionistische schilders Gustave De Smet (1877-1942) en Constant Permeke (1886-1952). – De thema’s van de Vlaamse expressionisten zijn: liefde voor het leven, geboorte, groei en in veel mindere mate hun tegenpool: de dood. Deze positieve inhoudelijke oriëntatie wordt ook weerspiegeld in de thematiek van Jespers’ expressionistische beelden; de titels daarvan zijn o.m.: Geboorte en Moederschap. Ook bij een titel als De bekoring van Sint Antonius, een beeld dat zich in New York bevindt in het Museum of Modern Art, staan existentiële waarden voorop.
Geboorte, in 1932 gekapt in Belgische hardsteen, de steen die Jespers koos voor de meeste expressionistische beelden, werd geïnspireerd door de geboorte van zijn enige zoon Paul. De sterke expressie ontstaat doordat de ronde vormen van buik en borsten hier geplaatst worden tegenover de hoekige knieën, armen en handen. En ook doordat de barende vrouw haar geweldige hand nodig heeft om de suggestie van de schreeuw van pijn in het lichaam terug te drijven. Ook het brede contact met de aarde draagt bij aan de expressionistische ideologie, zoals dit ook het geval is bij Engel, grafmonument voor de dichter Paul van Ostaijen. Bij dit graf, op Schoonselhof in Antwerpen, treurt de grafengel over het afgebroken jonge leven en bewaakt het.

Kijk ook ns bij mijn andere advertenties om verzendkosten te besparen