Kanttekeningen bij Hitler

Zelden is zo'n scherpe analyse gemaakt van de persoon van Hitler. Hitler, wiens levensloop volgens de auteur van een merkwaardige consistentie was: al vroeg de megalomane would-be politicus, die door de zwakte van zijn tegenstanders aan de macht kwam en zich met een instinct van een roofdier stortte op verzwakte prooien: de uitgeholde en op instorten staande Weimar Republiek, zijn politieke tegenstanders in Duitsland, de vredesvoorwaarden van Versailles. Hierbij ging aanvankelijk alles goed, wat volgens de auteur kan verklaard worden doordat Hitler enkel omver duwde wat al aan het wankelen was. Zo gauw hij te maken kreeg met serieuze tegenstand, moest hij het onderspit delven.

Hitler's doelstellingen bleven sinds zijn jeugd zowat dezelfde: Lebensraum voor het Duitse volk/ras en de vernietiging van de Joden. De geschiedenis was in de ogen van Hitler een strijd tussen volkeren of rassen, waarbij strijd de norm was. Het Joodse ras stond volgens Hitler die strijd in de weg en moest dus uitgeroeid worden zodat de volkeren hun strijd konden verderzetten.

Dit alles zonder enige zin voor de inrichting van de staat. Het hele Duitse volk moest ondergeschikt zijn aan Hitler's streven. Toen uiteindelijk duidelijk werd dat Hitler zijn doelstellingen niet zou halen, pleegde hij het ultieme verraad en richtte hij zich op de vernietiging van zijn eigen volk, dat in zijn ogen niet beter verdiende.

Haffner schuwde de controverse niet: Hij weigerde voorbij te gaan aan de successen van Hitler of om hem af te schilderen als een militaire onbenul. Dat bepaalde facetten van Haffner's kanttekeningen misschien om nuancering vragen - hij legt wel erg de nadruk op de unieke rol van Hitler als persoon -doet geen afbreuk aan de opmerkelijke verdienste van dit essay.