Eerste editie van Caspar Stoll met 70 met de hand gekleurde platen van cicaden en wantsen, leren band met Nederlandse en Franse tekst.



Eerste editie van een prachtige, complete verzameling van een belangrijk wetenschappelijk werk over insecten, met 70 hedendaagse handgekleurde platen. Het beschrijft de Cicadidea en Heteroptera die in alle delen van de wereld voorkomen, vooral in Suriname, Indonesië, Zuid-Afrika en de Coromandelkust. Het is het eerste serieuze wetenschappelijke werk dat ooit is gepubliceerd over insecten van de orde Hemiptera.

De illustraties, die meer dan 450 insecten in detail tonen, vormen het belangrijkste deel van het werk en worden vergezeld door beschrijvingen in het Nederlands en Frans. De handgekleurde details zijn uitzonderlijk mooi en met grote precisie uitgevoerd, en alles wordt gepresenteerd op dik, met de hand gemaakt papier.

Deze twee werken, samengebracht in één volume, zijn geschreven door entomoloog Casper Stoll (ca. 1725-1793) en werden later gevolgd door een werk over sprinkhanen.

Ze werden oorspronkelijk gepubliceerd in maandelijkse termijnen. De huidige werken worden gewoonlijk samengevoegd. In de huidige kopie worden ze voorafgegaan door de zeer zeldzame geannuleerde titelpagina, met het jaar 1780, en de algemene inleiding.

Stoll was de eerste entomoloog die zich volledig wijdde aan Hemiptera en gebruikte Linnaeus' classificatie om ze te categoriseren. Zijn werk werd geprezen om zijn nauwkeurigheid en de schoonheid van de kleuren. Het werk beschrijft de Cicadidae en echte kevers in alle delen van de wereld, veel uit Suriname, de Kaapprovincie en de Coromandelkust. Caspar Stoll was de eerste entomoloog die zich bijna volledig aan Hemiptera wijdde.

De twee voorkanten zijn bijzonder aantrekkelijk en tonen een krans van bloemen met insecten. Caspar Stoll werd geboren in Hessen-Kassel tussen 1725 en 1730 en woonde in Den Haag en later in Amsterdam. Willem V van Oranje-Nassau was de peetvader van twee van zijn kinderen. Hij was 'Commies ter Admiraliteit' in Amsterdam en publiceerde verschillende werken over entomologie.

Jan Christiaan Sepp (1739-1811) was een boekhandelaar en uitgever, en zijn uitgeverij produceerde enkele van de mooiste Nederlandse natuurhistorische kleurplatenboeken van de 18e eeuw. Daarnaast was hij entomoloog, kunstenaar en graveur, en schreef hij, samen met zijn vader, een groot werk over Nederlandse insecten, dat hij ook illustreerde. Hij illustreerde ook de bovenstaande twee werken. Het eerste werk toont 173 insecten op 29 platen en het tweede volume 298 insecten op 41 platen. De tekst is in het Nederlands en Frans.

De illustraties zijn waarschijnlijk gemaakt door Jan Christiaan Sepp (1739-1811), die ook het werk publiceerde. Hij was een kunstenaar, entomoloog en uitgever die gespecialiseerd was in werken over de natuurlijke historie. Hij produceerde enkele van de mooiste Nederlandse natuurhistorische kleurplaatboeken van de achttiende eeuw.

Het idee was om nauwkeurigheid en kunstzinnigheid te combineren.

Door de voortzetting van dit vakkundig uitgevoerde werk ontvangen we hier opnieuw een aantal selecte figuren (illustraties) van bepaalde insecten van deze soort, met hun beschrijvingen; waardoor deze verzameling, die al oploopt tot 140 beschreven en afgebeelde insecten, van tijd tot tijd belangrijker wordt; want ze brengt onze aandacht op insecten die anders veelal worden genegeerd, en meestal over het hoofd worden gezien, duidelijk in hun artistieke vorm, en nauwkeurig beschreven.

En met veel detail, zoals bijvoorbeeld in deze beschrijving van de bedwants / Weegluis / Bedwantz.

Dit insect, zegt de heer Stoll, is in het algemeen bekend onder de benaming van Weegluis, Wandluis, en Bedwantz, … De jonge Wantz, eerst uit het ei gekomen, is bijna wit; na de eerste verhuiding worden ze bruin, en volwassen zijnde hebben ze een bruinrode kleur. … Het achterlijf is eirond, en bestaat uit acht ringen: … aan de eerste ring vindt men, in plaats van de vleugels, twee langwerpige, platte hoornachtige delen … De poten zijn aan de dijen dik, doch de schenkels en benen dun; …

En over houding, voor de Spooken, mantises:

Op pose / houding in de 'Spooken' / Mantises enz.:

Onder deze bevindt zich ook het Wandelende Blad, over welke de auteur de volgende opmerking maakt: 'Deze naam komt wellicht doordat alle leden van dit geslacht, in rust, hun kop en borststuk rechtop houden en hun twee vangpooten als zamengevouwen tegen elkaar en in de hoogte plaatsen.' Hierdoor krijgt dit insect dan ook een enigszins biddende houding.

Dus niet alleen anatomie, maar ook houding, gedrag (of hoe het insect zichzelf vasthoudt) maakt deel uit van wat de illustraties proberen vast te leggen.


Dit toont aan hoe een enkele plaat wordt begeleid door een gedetailleerde morfologische beschrijving: kleurverandering door levensfasen, structuur van het lichaam ('agt Ringen', 'boven rond doch onder plat'), enzovoort.

Een zorgvuldige kopie in een prachtige 19e-eeuwse volledig kalfsleren band. De band vertoont enige slijtage aan de rug en de voorkant, maar houdt zich goed.

Klein en zwaar folio: met 70 met de hand gekleurde platen van insecten, en een met de hand gekleurde bloemrijke frontispice aan het begin van elk deel. Pagina's: 124; 172 bladzijden. Samengesteld uit:

(1) Natuurgetrouw en nauwkeurig gekleurde afbeeldingen en beschrijvingen van de cicaden, die in alle vier werelddelen voorkomen: Europa, Azië, Afrika en Amerika, verzameld en beschreven.

(2) Natuurgetrouw gekleurde afbeeldingen en beschrijvingen van wantzen, die in alle vier werelddelen voorkomen: Europa, Azië, Afrika en Amerika, verzameld en beschreven.

REFERENTIES
Horn, W. & Schenkling, S. Index Litteraturae Entomologicae. Serie 1. De wereldliteratuur over de gehele entomologie tot en met 1863 (Berlin-Dahlem, 1929), entry no. 21554.

Nissen, C. ZBI – Geschiedenis van de zoologische boekillustraties. Berlijn: Verlag Gebrüder Borntraeger. (ZBI = zoological book illustrations). In Nissen’s lijst verschijnt Stoll’s Cicaden en Wantzen onder ZBI-nummers 3999 en 4000.

John Landwehr, Studies in Dutch Books with Coloured Plates Published 1662-1875: Natural History, Topography and Travel Costumes and Uniforms (1976), nummer 191.


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.