Het dorp Blarikum (Blaricum), gravure door Anna Catharina Brouwer

Kopergravure/ets van het dorp Blaricum, in de provincie Noord-Holland. Stadsgezicht / Dorpsgezicht in een ovale cartouche, vergezeld van het stadswapen en de titel. Onder de cartouche is een tekst gedrukt, waarin de afgebeelde stad wordt geprezen.

De kopergravure/ets heeft een afmeting van 15 x 11 cm. De lijst met glas heeft een afmeting van 25,4 x 20,5 cm.

De afbeelding is een prent van het dorp Blaricum, afkomstig uit het boek De Nederlandsche stad- en dorpbeschrijver van Lieve van Ollefen uit 1793. De prent toont een landelijk tafereel met boeren die het land bewerken, een kerk en een molen. Onder de prent staat een wapenschild van Blaricum en een gedicht.

HET DORP BLARIKUM
Dit dorpjen, waarde Nederlander!
Doet zien wat noefte vlijt vermag;
Zij doet alom het graan ontfpruiten,
Daar men weleer flechts heide zag.

Vertaling
Het dorp Blaricum.
Dit dorpje, beste Nederlander,
laat zien wat noeste vlijt vermag;
Het doet overal het graan ontspruiten,
Waar men vroeger slechts heide zag.

Deze prent is afkomstig uit ‘L. van Ollefen & R.S. Bakker van, De Nederlandsche stad- en dorp-beschrijver, deel I-VIII, Amsterdam, H.A. Banse, 1793-1801’. Gravure gemaakt door Anna Catharina Brouwer (1772 – ?).
Anna Catharina (of Cornelia) Brouwer werd geboren in Amsterdam. Verschillende auteurs suggereren dat zij de dochter was van Cornelis Brouwer, die tussen 1773 en 1802 als schilder en etser in Amsterdam werkzaam was en samenwerkte met Cornelis Ploos van Amstel en Reinier Vinkeles (NNBW). Tussen 1793 en 1801 graveerde en tekende ze talrijke Nederlandse stads- en dorpsgezichten en topografische platen. Ze werkte samen met de Amsterdamse graveur Jan Lucas van der Beek (1753-1818).

Lieve van Ollefen (1749-1816) gaf in samenwerking met R. Bakker (vanaf deel V) acht delen uit van het boekwerk “De Nederlandsche stad- en dorpsbeschrijver”. Lieve van Ollefen was een Amsterdamse dichter en (toneel)schrijver. In de boeken zijn ovale gravures opgenomen gemaakt door Anna Catharina Brouwer die stads- en dorpsgezichten voorstellen en allegorische voorstellingen van Johan Christoffel Schultsz. Het plan was om de gehele republiek te beschrijven maar alleen Noord- en Zuid-Holland werden gehaald.
De ovale gravure was een van een reeks illustraties gemaakt door Anna Catharina Brouwer voor het boekwerk De Nederlandsche stad- en dorpsbeschrijvingen, van de Amsterdamse schrijver Lieve van Ollefen (1749-1816) die onder andere het rijmpje maakte onder de gravures. De tekeningen van Brouwer en de beschrijvingen van Ollefen stammen uit de Patriottische tijd van de Nederlandse Republiek en worden door historici als betrouwbaar geacht.
Dit nodigt meteen uit tot een nadere bestudering en vanzelfsprekend tot vele discussies over wat er wel of niet te zien is. Is Blaricum nu met een K of een C? Uit welk perspectief tekent Anna? Het lijkt of je van een glooiend land naar beneden staat te kijken, voor de kerk een intussen afgebroken boerderij? Wat doet die ruiter aan het begin van de Piepersweg? Vraagt hij de weg? En is dat een ruïne aan het einde van de weg? Op de voorgrond is men duidelijk aan het eggen en links, met twee paarden, lijkt men te ploegen gezien de zwarte streep van gekeerde aarde. Het loof aan de bomen zou weleens kunnen betekenen dat het in het late voorjaar is getekend of is dit een aberratie? En dan het lage dak van de boerderij aan het einde van de streep, zou dat dat de boerderij uit 1696 op het Achterom kunnen zijn? Maar dan, staat rechts van de kerktoren de molen van Laren? Of is het de kerktoren van Naarden die we daar zien? Maar waar is dan de hoge Tafelberg? En wat te denken van alle bomen links van de kerktoren, moet dat niet de Torenlaan zijn? Dat lijkt niet te kloppen, het is meer waarschijnlijk dat het de toren van de Johanneskerk in Laren is. Dat beide kerken op de kaart staan is niet verwonderlijk daar van Ollefen schrijft dat de zeer kleine Blaricumse gereformeerde gemeente met die van Laren gecombineerd was, met de predikant in Blaricum woonachtig. Ook had de keizer beide dorpen onder een enkel bestuur geplaatst. Zij beschrijft ons dorp als ‘hoezeer onaanmerkelijk het zij, is echter ongemeen aangenaam gelegen; allerbevalligst groen, en, door de zeer ruime bebouwing, zeer luchtig: ’t heeft in de daad alle landlijk schoon.’
Laten we het dorp vooral zo houden. Het rijmpje in oude spelling dat onder de gravure staat, verwijst naar het woeste land dat werd getemd door de Erfgooiers. Dat is ook de strekking van het wapen van Blaricum: Drie blauwe korenbloemen op een zilveren veld. De uitgestrekte heidevelden werden omgeploegd en marginale stuifzandwallen bebost; zo werd vanaf de 17e eeuw het landschap in engen ‘bevroren’ en het land productief gemaakt. De teloorgang van uitgestrekte heidevelden en bloemrijke insectenlandschappen den bijenvader ten spijt.