Een houten masker uit Ivoorkust, Yaure-cultuur, 27 cm hoog met standaard, een sterk voorbeeld van rituele houtkunst.



Een Yaure-masker, Ivoorkust, regio Bouaflé, gedeeltelijk bedekt met een sacrification patina op een bruin tot roodachtig oppervlak; tekenen van ritueel gebruik en ouderdom. Incl. standaard.

Yaure-maskers behoren tot de meest verfijnde en symbolisch geladen rituele objecten uit Ivoorkust, afkomstig van de Yaure-bevolking die gebieden tussen de Baule en Guro bewoont, voornamelijk in de centrale regio's van het land. De Yaure vormen een kleine Mandé-sprekende groep, cultureel en artistiek beïnvloed door hun Akan- en Guro-buren, maar hun maskers tradities behouden een duidelijke identiteit, zowel in vorm als in functie. Hun maskers worden geprezen om hun stilistische elegantie, formele harmonie en spirituele kracht, vooral in de context van begrafenisrituelen en gemeenschapsreinigingsceremonies.
De meest herkenbare Yaure-maskers zijn antropomorfisch, vaak ovaal of hartvormig in contour, en gekenmerkt door evenwichtige gelaatstrekken die sereniteit en orde oproepen. De ogen zijn meestal amandelvormig en neigen naar een kalme, introspectieve blik. De neus is recht en smal, terwijl de mond klein, gesloten en beheerst is. Een belangrijk onderscheidend element is de verticale richel die loopt van de haarlijn tot aan de punt van de neus, soms doorlopend op het voorhoofd. De aanwezigheid van littekens en een ingewikkeld uitgehouwen kapsel, vaak met zijwaartse uitsteeksels of diermotieven zoals horens of vogels, markeert ook Yaure-maskers. Deze decoratieve elementen dienen niet alleen esthetische doeleinden; ze dragen symbolische betekenissen die verbonden zijn met de rollen van geesten, sociale status en mythische verwijzingen.
Yaure-maskers worden gebruikt in maskerade-uitvoeringen die vooral verband houden met begrafenisrituelen, met name de je- of lo-voorstellingen, waarin gemaskerde dansers helpen de zielen van de overledenen naar het hiernamaals te begeleiden en tegelijkertijd de gemeenschap zuiveren van spirituele vervuiling veroorzaakt door de dood. Deze ceremonies dienen zowel als rouwfeesten als sociale bevestigingen. De maskers worden niet door iedereen gedragen; ze worden gedanst door ingewijde mannen die behoren tot specifieke maskeringsverenigingen met kennis van rituele liederen, stappen en aanroepingen. De maskerade omvat muziek, drummen en choreografie die de gemeenschap verbinden met het spirituele rijk.
Hoewel Yaure-maskers traditioneel verboden waren om geesten rechtstreeks af te beelden, worden ze beschouwd als vaartuigen waardoor geesten aanwezig worden. De term 'je' verwijst zowel naar het masker als naar de geest die het belichaamt. Tijdens een uitvoering wordt aangenomen dat de maskerij de je-geest tijdelijk in de menselijke wereld laat binnentreden, wat morele leiding biedt en het kosmologische evenwicht bewaart. De maskers spelen ook een sociale rol, doordat ze de groepscohesie versterken en de voorouderlijke continuïteit waarborgen door publieke zichtbaarheid en collectieve deelname aan rituelen.
Een uniek kenmerk van Yaure-maskers is de strikte canon van verhoudingen en symmetrie, die een esthetisch ideaal weerspiegelt dat geworteld is in zowel spirituele effectiviteit als gemeenschapswaarden. De harmonie van de samenstelling van het masker wordt als zodanig beschouwd dat het de geesten tevredenstelt en het succes van het ritueel verzekert. Een onbalans of slordig gemaakt masker zou ineffectief zijn, of erger nog, gevaarlijk. Deze nadruk op formele precisie heeft bijgedragen aan de reputatie van Yaure-maskers als enkele van de meest klassiek mooie in Afrikaanse kunstcollecties.
Ondanks hun visuele aantrekkingskracht zijn Yaure maskers relatief zeldzaam in westerse collecties vanwege hun spirituele gevoeligheid en de beperkte geografische verspreiding van de Yaure-bevolking. Ze werden voor het eerst uitgebreid gedocumenteerd tijdens koloniale en etnografische expedities in het begin tot midden twintigste eeuw en kwamen later via handel en verwerving in musea en privécollecties terecht. In catalogi worden ze vaak ten onrechte toegeschreven aan naburige groepen vanwege stilistische overlap, vooral met de Baule, maar nauwkeurige aandacht voor vorm en context onthult hun unieke Yaure-identiteit.

Referenties:
Fischer, Eberhard, en Lorenz Homberger. Kunst van de Yaure: Houtsnijwerken uit Ivoorkust. Museum Rietberg Zürich, 1985.

Vogel, Susan M. Baule: Afrikaanse kunst, Westerse ogen. Yale University Press, 1997.

Kerchache, Jacques, Jean-Louis Paudrat, en Lucien Stephan. Kunst van Afrika: De drieduizend jaar geschiedenis. Harry N. Abrams, 1995.

Robbins, Warren M., en Nancy Ingram Nooter. Afrikaans kunstbezit in Amerikaanse collecties. Smithsonian Institution Press, 1989.

Boyd, Walker. “Yaure Maskering en Identiteit.” African Arts, vol. 30, no. 3, 1997, pp. 36–49.

Musée du Quai Branly – Jacques Chirac, objectregistraties en curatoriële aantekeningen.

Hoogte: 27 cm zonder voet.


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.