Begheyn en Peters - Gheprint te Nymeghen 1479-1794

Begheyn S.J., Paul J. en Peters, Els F.M. - Gheprint

te Nymeghen

Nijmeegse drukkers, uitgevers en boekverkopers 1479-1794

Uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling Gheprint te Nymeghen in het Nijmeegs museum 'Commanderie van st. Jan' van 15 september t/m 21 oktober 1990

Nijmegen : Museum Commanderie van St. Jan/ Gemeentearchief Nijmegen, 1990

Catalogi van het kunstbezit van de Gemeente Nijmegen, nr. 6

Paperback
24 x 31 cm.
188 Bladzijden

SPIKSPLINTERNIEUW

Met tal van illustraties in zwart/wit

Het onderzoek van Begheyn en Peters heeft een schat aan gegevens over de productie van en handel in het gedrukte boek in deze contreien opgeleverd.
De kern van de catalogus, na een algemene inleiding over de geschiedenis van het boek te Nijmegen, wordt gevormd door een historisch-biografisch overzicht van circa 75 Nijmeegse drukkers, uitgevers en boekhandelaars en een omvangrijke reconstructie van hun fondsen met in totaal zo'n 1100 Nijmeegse drukken.
Hoewel geen enkel bedrijfsarchief uit de onderzochte periode is overgeleverd, is het verrassend hoeveel gegevens door grondig speurwerk in vele collecties, bovenal het Nijmeegse archief, èn door bestudering van de uitgaven, kon worden verzameld. Het cruciale belang van de locale en regionale markt komt voortdurend uit deze bronnen naar voren.
Groot zijn bijvoorbeeld de hoeveelheden gelegendheidsdrukwerk, die door de Nijmeegse boekverkopers in opdracht van overheid (stad en kwartier) en kerk werden geproduceerd. Met de oprichting van de Kwartierlijke Academie in 1656 - een instelling die overigens maar kort heeft bestaan -, kregen uitgeverij en boekhandel ook enige nationale en zelfs internationale allure: drukkers/boekverkopers als Nicolaes van Hervelt (w. 1630-73), Andries van Hoogenhuysen (w. 1657-65) en vooral Reynier Smetius (w. 1660-80), zoon van de bekende predikant en oudheidkundige Johannes Smetius sr., gaven het impressum ‘Noviomagi Batavorum’ toen ook buiten de Republiek bekendheid.
In de achttiende eeuw valt vooral de activiteit van de boekverkopersfamilie Van Goor op. Ahasueros van Goor (w. 1753-1806) was qua productie veruit de grootste Nijmeegse drukker, maar hij had ook een winkel op de Markt, waar behalve het drukwerk vanwege de stad (hij was stadsdrukker) tevens allerlei boeken, kaarten en prenten, papier en kantoorartikelen verkrijgbaar waren; in 1780 lanceerde hij zelfs een plan om verkopingen van Saksisch porcelijn te houden.
Naast een overvloed aan gegevens over het Nijmeegse boekbedrijf biedt de fraai uitgevoerde catalogus ook veel leesplezier door een prettige stijl èn aandacht voor het menselijk detail.
Bepaald treurig is bijvoorbeeld de levensloop van de stadsdrukker Hendrik Heymans (w. 1732-59), uitgever van o.a. De volmaakte Geldersche keuken-meyd (1756); na de dood van zijn vrouw kon hij slechts troost vinden in de drank, wat het einde van zijn florerende bedrijf betekende. De catalogus biedt echter ook een standaard voor toekomstig boekhistorisch onderzoek in andere steden, zelfs voor die in Holland, want ook daar is nog wel wat werk te doen en kan men slechts met de grootste jaloezie naar dit product ‘uit de provincie’ kijken.
P.G.Hoftijzer

Kosten van verzending met track & trace (Nederland: € 4,95; Europa: € 11,99) ten laste van koper