Het Europa van de filosofen (J.J.A. Mooij)

Het Europa van de filosofen

(J.J.A. Mooij)

In het koor van hen, die zich ooit over het onderwerp 'Europa' hebben uitgelaten, hebben vanzelfsprekend ook de filosofen hun stem laten horen. Er zijn er heel wat geweest voor wie het een belangrijk thema was. Zij hebben geschreven over het karakter van de Europese beschaving; over Europa's rol in de wereldgeschiedenis; over zijn verleden en toekomst, zijn eenheid of verdeeldheid, de waarde of onwaarde van wat het heeft veroorzaakt en tot stand gebracht.

Dat gebeurde vanuit verschillende wijsgerige posities en vaak naar aanleiding van actuele omstandigheden. Om die redenen is het resultaat niet bepaald harmonisch te noemen. Juist daarom loont het de moeite de geschiedenis ervan na te gaan. En dan blijkt dat er bij nadere beschouwing wel degelijk enige samenhang is te vinden en dat er enkele dominante tradities zijn te onderscheiden. Bovendien, er is veel dat boeit, verheldert of intrigeert.

Dit levendig geschreven essay is een poging de 'Europa-filosofie' van de laatste twee eeuwen in kaart te brengen. Het is nuttig iets van deze geschiedenis te weten, een geschiedenis die ondanks alle Europa-debatten van de laatste jaren goeddeels is vergeten. Zelfs de intensieve discussies van 50 0 jaar geleden maken geen deel meer uit van onze collectieve herinnering. De auteur laat zien wat denkers als Novalis, Hegel, Nietzsche, Husserl, Benda, De Rougemont en Kolakowski over het thema 'Europa' te berde hebben gebracht en dat kennis van hun opvattingen verhelderend kan zijn bij de beoordeling van het huidige debat.

J.J.A. Mooij (1929) was hoogleraar in de analytische filosofie en in de algemene literatuurwetenschap in Groningen. Hij publiceerde o.m. De wereld der waarden (1987), Fictional Realities (1993), De andere aarde. Maanreisverhalen door de eeuwen been (1996) en Tijd en geest (2001; Engelse vertaling: Time and Mind, 2005).

Een interessant essay, bedoeld als poging de 'Europa-filosofie' van de laatste twee eeuwen in grote trekken in kaart te brengen. Filosofen hebben van 'Europa' geen apart object van reflectie gemaakt, wel treft men bij hen verwijzingen aan naar waarden en eigenschappen die gezien kunnen worden als typeringen van een 'identiteit', van een eigen cultuur. Te wijzen is volgens de auteur op drie tradities of karakteristieken. Allereerst de Verlichting (Kant als representant): nadruk op de menselijke rede met haar kracht tot ordening, tot creativiteit, visies. In zekere zin daarmee verbonden als tweede traditie (met Hegel): het beklemtonen van de unieke rol van Europa, zijn unieke positie in de hele wereld - soms verweven met de betekenis van het christendom. Tenslotte de traditie van de zelfkritiek van Europa (Novalis) om nieuwe wegen te kunnen gaan, intern en/of extern. Godsdienst wordt beschouwd als een betrouwbare maatstaf daarbij. Rond die tradities is een groot aantal filosofen te rangschikken, bij wie deze tendensen in meer of mindere maten terug te vinden zijn. Boven deze tradities uitgaande, wordt nog gewezen op een telkens terugkerend vermogen tot analytisch vernuft en ook het vermogen tot zelfverheerlijking. Zonder meer een actuele publicatie.

Paperback, 106 pag., register

Uitg. Klement/Pelckmans, 2006

ISBN 9789077070963/9077070966

· alleen verzenden, niet ophalen

· op biedingen die te laag zijn wordt niet gereageerd

· op biedingen die acceptabel zijn wordt snel gereageerd

· boeken worden na ontvangst van betaling meteen verstuurd