HENDRIK WERKMAN(1882) Art Et Architecture Aux Pays-Bas 1970

Hendrik nicolaas werkman (leens, 29 april 1882 – bakkeveen, 10 april 1945) was een nederlands expressionistisch kunstenaar. Hij werd bekend als de drukker van de ploeg, de kunstenaarsvereniging die aan het begin van de 20e eeuw het culturele leven in groningen 'opschudde'. Leven en werkgeboortehuis in leens hendrik werkman verloor al jong zijn vader en kwam met zijn moeder en twee broers in groningen terecht. Werkman was boekdrukker (vanaf 1907 zelfstandig) en had een kleine uitgeverij in groningen, waar in hoogtijdagen ongeveer twintig mensen werkten. Als lid van de (in 1918 opgerichte) groninger schildersvereniging de ploeg maakte hij verschillende affiches, uitnodigingen en catalogi voor de activiteiten van de vereniging. De zakenman in hem maakt plaats voor de kunstenaar, een autodidact. In 1921-22 gaf hij het door hemzelf gedrukte blad voor kunst uit, waarvan de redactie werd gevormd door jan wiegers en jan gerrit jordens (voor de beeldende kunst), august defresne (letterkunde) en daniël ruyneman (muziek). Na zes nummers werd het opgevolgd door het tijdschrift the next call, waarop hij meer zijn persoonlijke stempel kon drukken. Hij gaf het in eigen beheer uit van 1923 tot 1926 en wisselde het uit met avant-gardisten in parijs, antwerpen, polen en rusland, onder wie michel seuphor en met mieczysław szczuka, mederedacteur van het poolse avant-gardistische blad blok, wiens werken als inspiratiebron voor werkman dienden. Werkman heeft ook geschreven. Hij is de auteur van een klein aantal experimentele gedichten en poëtische prozastukken, waarvan enkele bij de dada-stroming kunnen worden ingedeeld. Andere teksten zijn manifesten, die hij gebruikte bij het opschudden van het culturele leven in groningen, bijvoorbeeld groningen berlijn moskou parijs 1923 en groeiende lach. Enkele van zijn teksten werden opgenomen in de biografie van werkman door hans van straten (1963). In 1968 werd een selectie van zijn correspondentie uitgegeven in de serie privé-domein. Vlak voor de tweede wereldoorlog kwam werkman in contact met willem sandberg, op dat moment hoofdconservator van het stedelijk museum in amsterdam. Sandberg, die oorspronkelijk was opgeleid tot typograaf, verwierf veel werk van werkman voor het stedelijk museum. Het was ook sandberg die hem in 1939 zijn eerste solotentoonstelling bezorgde in amsterdam. Critici waren welwillend en er werd werk verkocht.