De Dampit-affaire. Een vergeten drama op Oost-Java tijdens de Japanse bezetting.


Een historisch onderzoek in opdracht van de Stichting strafkamp Dampit / 1999


Het boek beschrijft het kamp Telogosari (bij Toeren) Lawang en Somber Gesing (Dapmpit ) op Java.


Naarmate de Tweede Wereldoorlog verder in het verleden komt te liggen, neemt de behoefte van betrokkenen toe om nog te getuigen van hun ervaringen voordat de gehele oorlogsgeneratie is verdwenen. Welhaast nog sterker ten aanzien van hetgeen zich in Nederland heeft afgespeeld, valt deze tendens te bespeuren jegens de oorlogsgebeurtenissen in het voormalige Nederlands-Indië. Lange tijd domineerden vooral de verhalen over de verschrikkingen van de veelal blanke geïnterneerden en kwamen de relazen van de Indo-Europese buitenkampers nau- welijks aan bod. Sinds enkele jaren is er echter sprake van een inhaalslag. De Indische gemeenschap herkent zich te weinig in de geschiedenisboeken en wenst dit, assertiever gewor- den, ongedaan te maken.


Eén vergeten groep slachtoffers die (terecht) meent recht te hebben op een meer prominente plek in de geschiedschrijving vormen de Indo-Europese overlevenden van het Japanse straf- kamp Dampit in Oost-Java, verenigd in de gelijknamige stichting. Het betreft hier ruim twee- honderd Indo-Europese jongens uit Malang en omgeving, die tijdens het einde van de Japanse bezetting adolescenten waren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar. Zij werden het slachtoffer van een drastische verzwaring van het Japanse optreden jegens de Indo-Europese gemeenschap naarmate de oorlog op zijn einde liep. Zij moesten naar Japans model gedisciplineerd worden en weigerden hieraan mee te werken, met alle gevolgen van dien. Velen stierven in het laatste oorlogsjaar in werkkampen aan de ontberingen en een aantal werd zelfs nog onthoofd wegens vermeende subversieve activiteiten.


De historica Julika Vermolen kreeg de opdracht hun belevenissen te boek te stellen. Het moet een uiterst lastige klus geweest zijn, getuige het merkwaardige nawoord van de stichting, waarin te kennen wordt gegeven dat men niet geheel tevreden is met de wijze waarop Vermolen hun verhaal heeft verwoord. Het maakt nog eens duidelijk hoe heikel het is om historici in opdracht te laten schrijven, zeker waar het vrij onervaren wetenschappers betreft. De zware begeleidings- commissie heeft Vermolen echter behoed voor de valkuil om de opdrachtgevers naar de mond te schrijven. 


De auteur heeft zich naar behoren van haar taak gekweten. Ondanks het grote gebrek aan documentatiemateriaal heeft zij in genuanceerde bewoordingen de lotgevallen van de Dampit-groep naar vermogen weten te reconstrueren. Door haar zakelijke benadering, stroken haar bevindingen echter niet altijd met de individuele ervaringen van de slachtoffers, hetgeen klaarblijkelijk als bedreigend is ervaren en op verzet is gestuit. 


De opvatting van de stichting dat de persoonlijke beleving onvoldoende naar voren zou zijn gekomen, is echter onterecht. Door twee betrokkenen uitgebreid zelf aan het woord te laten komen, heeft Vermolen dit gemis voldoende ondervangen. De geuite kritiek toont nog eens dat slachtoffers veelal zelf niet in staat zijn afstand van hun eigen verleden te nemen, te veel zwart-wit blijven denken en de neiging hebben door overstatement eerder afbreuk aan de kracht van hun verhaal te doen, dan wanneer zij zich meer terughoudend zouden uiten. De sobere wijze waarop Vermolen de Dampit-affaire heeft weergegeven, getuigt van een goed gevoel voor proportie. Het drama spreekt voor zich en behoeft geen extra opsmuk. 


Al met al kan het boek als een mooie detailstudie geworden gekwalificeerd, die een mengeling is van gedegen bronnenonderzoek en tot de verbeelding sprekende getuigenissengeschiedenis. Het ontstijgt zijn specifieke belang bovendien nog eens door de uitstekende wijze waarop de Dampit-affaire in het grotere kader van de Japanse opstelling jegens de Indo-Europese gemeenschap is ingebed.




Titel: De Dampit-affaire
Auteur: Julika Vermolen
De Bataafsche leeuw, 1999
ISBN 90 6707 508 6
Omvang 160 pagina’s 
Formaat 17 x 24 cm




Bieden
Excl. verzendkosten (4,95 euro met track & trace)


Nederlands-Indië | WO II |