Het is hoog tijd voor een handboek moraliseren. Want moraliseren is weliswaar in opkomst, maar gebeurt vaak op een onbeholpen, amateuristische of kinderachtige manier. Door elkaar de maat te nemen en te beledigen bijvoorbeeld. Of door na lang te hebben weggekeken ineens met straf te dreigen.
Moraliseren heeft een negatieve bijklank. We associ n het met spruitjeslucht en benepen burgerlijkheid, autoritaire baasjes en betweterige schooljuffen. Voor ons gevoel staat moraliseren lijnrecht tegenover vrijheid, respect en tolerantie. Tegenover ruimdenkendheid en ieder in zijn waarde laten. Toch zijn er situaties waarin moraliseren onvermijdelijk is. Overheden en organisaties moraliseren noodgedwongen wanneer zij het openbare leven vormgeven. Buurtregisseurs, leraren of jongerenwerkers kunnen hun beroep niet uitoefenen zonder te moraliseren.
In het Handboek moraliseren onderzoeken wetenschappers en journalisten hoe professionals maar ook gewone burgers in uiteenlopende maatschappelijke praktijken moraliseren. Zo beschrijft Marcia Luyten de worsteling van docenten op het vmbo om hun leerlingen iets bij te brengen. Ren iekstra onderzoekt hoe buren met elkaar in gesprek gaan over de buurt. Justus Uitermark en Marcel Ham analyseren de moraliserende stijl van allochtone bestuurders als Aboutaleb, Karacaer en Marcouch. Hoe voeren deze mensen gesprekken, en wat voor strategie hanteren zij daarbij? Wat gebeurt er in het grijze gebied tussen vrijheid en dwang?
Evelien Tonkens is bijzonder hoogleraar Āctief Burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam, columnist van de Volkskrant en auteur van het boek Mondige burgers, getemde professionals. Justus Uitermark is stadssocioloog en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. Marcel Ham is hoofdredacteur van TSS, Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. Handboek moraliseren is het derde jaarboek van TSS. Eerdere edities van het jaarboek waren Vrijheid verplicht. Over tevredenheid en de grenzen van keuzevrijheid (2005) en Kiezen voor de kudde. Lichte gemeenschappen en de nieuwe meerderheid (2004).
B25