RIGOLETTO - GIUSEPPE VERDI - OPERA IN DRIE BEDRIJVEN (2 X CD

DE TWEE DISCS ZIEN ER PRIMA UIT!

Rigoletto is een opera in drie bedrijven van Giuseppe Verdi op een Italiaans libretto van Francesco Maria Piave, gebaseerd op Victor Hugo's drama Le roi s'amuse uit 1832.
De Venetiaanse censuur wilde de opera eerst niet laten opvoeren, aangezien het ten tonele voeren van soevereine vorsten verboden was. Daarom verving Verdi koning Frans I van Frankrijk door de hertog van Mantua. Verschillende aanpassingen volgden nog eer het werk opgevoerd kon worden. Dit betekende aanzienlijke aanpassingen in het libretto en de muziek, wat als resultaat had dat het stuk dramatisch veel sterker werd en ook de muziek op een hoger plan kwam te staan.
Rigoletto was de eerste van drie opera's geschreven in deze kenmerkende stijl en werd opgevolgd door Il trovatore (1853) en La traviata (1854). De opera's markeren de "middelste periode" van Verdi's ontwikkeling als operacomponist.

De première vond plaats op 11 maart 1851 in het Teatro La Fenice in Venetië.

VOOR DE GEINTERESSEERDEN EN DOORZETTERS ONDER ONS. LEES DE DRIE BEDRIJVEN:

I
De hertog van Mantua ziet elke zondag in de kerk een mooi meisje, dat hij hoopt te veroveren. Hij prijst de vrije liefde en maakt de gravin van Ceprano voor de ogen van haar man het hof, aangemoedigd door de nar Rigoletto. Intussen doet het gerucht de ronde dat deze een liefje heeft. Ceprano roept de hovelingen op tot een wraakactie tegen de gehate man. De graaf van Monterone eist van de hertog genoegdoening voor de ontering van zijn dochter. Rigoletto bespot ook hem, waarop Monterone de nar en zijn meester vervloekt.
Op weg naar huis wordt Rigoletto aangesproken door de huurmoordenaar Sparafucile, die hem zijn diensten aanbiedt. Rigoletto zendt hem weg na gevraagd te hebben waar hij hem zo nodig kan vinden. Bang voor belagers, drukt hij zijn dochter Gilda op het hart om behalve voor kerkbezoek nooit de straat op te gaan. Gilda heeft haar vader verzwegen dat ze in de kerk geregeld een knappe jongeman ziet op wie ze in stilte verliefd is. Intussen verschijnt deze jongeman (de hertog) ten tonele. Rigoletto hoort gerucht en gaat buiten kijken, waardoor de hertog kans ziet naar binnen te sluipen. Hij verklaart de verraste Gilda zijn liefde, waarbij hij zich uitgeeft voor de student Gualtier Maldé. Hij moet algauw vluchten omdat er buiten opnieuw voetstappen klinken.
Het zijn de gemaskerde hovelingen, die onder aanvoering van Ceprano de vermeende geliefde van Rigoletto willen ontvoeren. Ze maken de nar wijs dat het hun om de vrouw van Ceprano te doen is. Aan die grap wil hij wel meedoen maar het masker dat hem wordt voorgebonden, is in werkelijkheid een blinddoek, zodat hij niet merkt dat de ladder die hij vasthoudt tegen zijn eigen huis staat. De hovelingen ontvoeren Gilda. Te laat ontdekt Rigoletto wat er gebeurd is.

II
De hertog klaagt dat het meisje hem is ontroofd. Dan vertellen de hovelingen hem over hun nachtelijke onderneming. Hij begrijpt dat de ontvoerde vrouw zijn geliefde is en snelt naar haar toe. Met gespeelde onverschilligheid komt Rigoletto op en probeert de hovelingen uit te horen. Als hij begrijpt dat Gilda in het paleis is en dat de hertog bij haar is, eist hij zijn dochter terug. Zijn dreigementen en smeekbeden verstommen als Gilda plotseling verschijnt. Vol schaamte bekent zij dat ze zich heeft gegeven aan de man die ze al zo lang van verre aanbad. Ze smeekt haar vader hem te vergeven. Wanneer Monterone wordt veroordeeld wegens samenzwering en naar de gevangenis wordt gebracht, zweert Rigoletto namens hen beiden wraak.

III
Rigoletto heeft Sparafucile opgedragen de hertog te vermoorden, zonder hem te zeggen om wie het gaat. Maddalena, de mooie zuster van de huurmoordenaar, zal hem naar de herberg lokken, waar hij in het geheim kan worden gedood. Maar eerst wil Rigoletto zijn dochter van haar liefde genezen door haar de ontrouw van de beminde man te tonen. Gilda moet zien hoe deze met Maddalena flirt. Ze is geschokt, maar kan haar liefde niet uit haar hart rukken. Rigoletto draagt haar op in mannenkleren naar Verona te vertrekken; hij zal daar de volgende dag zijn. Gilda gehoorzaamd schoorvoetend, maar wanneer haar vader weg is, komt ze als man gekleed terug.
Terwijl de hertog ligt te slapen en er een hevig onweer woedt, hoort Gilda wat de opzet van Sparafucile en zijn zuster is. Maddalena probeert haar broer te bewegen zijn leven te sparen; deze wil echter het bloedgeld niet mislopen. Ten slotte belooft hij, mocht er op dat late uur nog iemand aan de deur komen, die te doden in plaats van de ander. Gilda heeft alles gehoord en klopt aan om voor haar ontrouwe minnaar te sterven.
Tegen middernacht komt Rigoletto de zak met het lijk ophalen om die in de rivier te gooien. Terwijl hij zijn grimmige vreugde uit om deze eindelijk voltrokken wraak, hoort hij opeens de vrolijke stem van de hertog. Ontzet maakt hij de zak open en herkent zijn eigen dochter. Voordat ze sterft, vraagt ze hem vergiffenis. Rigoletto beseft dat de vloek van Monterone heeft gewerkt.