Afrikaans handgesneden Mancala bord

Handgesneden houten Mancala plank met houtsnijwerk.

Mancala behoren tot de oudste spelen ter wereld. Men zegt dat het spel zijn oorsprong heeft in het jaar 400 na Christus. De oer-variant van Mancala is waarschijnlijk in Egypte ontstaan. Van daaruit heeft het zich over Afrika verspreid. Door de verspreiding van de islamitische cultuur in de eerste eeuwen na Christus werd Mancala ook in delen van Azië bekend.
Er zijn vele manieren van spelen, online zijn ze te vinden.

Mankalaspellen worden ook wel aangeduid als "count and capture"-spellen: het draait om tellen en veroveren. Er is geen element van toeval, het is een spel dat helemaal van strategie afhankelijk is. Mankala kent zeer veel lokale varianten, die bekend zijn onder meer dan 200 verschillende namen. De meeste van deze namen refereren in een lokale taal aan een element of onderdeel van het spel, zoals "zaaien", "kuil", "veroveren" of "huis". Een - verre van volledige - lijst van namen van Mankalavarianten is: Abangah, Adi, Adji-Boto, Adjito, Awale, Awari, Aware, Awele, Bantumi, Bao, Bau, Chanka, Chongkak, Congklak, Chuba, Chungcajon, Dakar, Dao, Dara, Darra, Endovoi, Gabattà, Gemsala (ook wel Jemsala, Gimsala), Geshe, Halusa, Isafuba, Jodu, Kalaha, Kalah, Kale, Kalle, Kpo, Madji, Mankala[1], Mungala, Mbau, Naranj, Óchi, Ot-Tsjin, Omweso, Oware, Solo, Songo Duala, Toee, Tsoro, Vai Lung Thlan, Veys, Wari, Warri, Wouri, Wa-Wee