Oud-Grieks Aardewerk Lekythos met witte achtergrond. ca. 420

Lekythos met witte achtergrond.
- Thermoluminescentietest bijgevoegd -
Oudgrieks, ca. 420 v.Chr.
Aardewerk.
31 cm hoog.
CONDITIE: Stuk gemaakt van 3 fragmenten. Twee intrinsieke breuken in het vat en één breuk in het onderste deel van het handvat verschijnen.
HERKOMST:
- Privécollectie, Frankrijk, 19e eeuw.
- Antoine Tarantino, Parijs, 2002.
- Privécollectie, Michel Meignan, Parijs, Frankrijk.
BESCHRIJVING:
Attische lekythos uit de klassieke periode, voor begrafenissen, versierd met de witte grondtechniek. Het vat is bijna cilindrisch, smaller naar de basis toe en met een zachte entasis in het profiel. Het staat op een hoge, platte, ronde voet. Een scherpe rand geeft het beginpunt van de schouders aan, die smaller worden totdat ze zich bij de nek voegen en een gestileerde curve vormen. De nek is hoog en smal, cilindrisch en eindigt in een trompetvormige mond, breder aan de bovenkant, waar het eindigt in een platte snede. Het handvat is verticaal, in de vorm van een dik lint, en stijgt van de schouders naar de basis van de mond, waar het kromt om weer af te dalen langs de lijn van de nek, eindigend bij de verbinding tussen de nek en de schouders.
Het is gemaakt van roodachtig keramiek en versierd met een witte slip die dient als achtergrond voor de geschilderde decoratie, die het grootste deel van het vat bedekt. De mond, nek, handvat, voet en onderkant van het vat zijn bedekt met zwarte vernis. Het bovenste deel van de mond en de verhoging van de voet zijn versierd met een oranje-rode vernis. De geborstelde motieven lijken in rood te zijn bewerkt; het palet was waarschijnlijk oorspronkelijk breder, inclusief koud aangebrachte en daarom delicatere kleuren, die gewoonlijk niet bewaard zijn gebleven, behalve in zeldzame exemplaren (afb. 1). De figuratieve scène wordt omlijst door honingkleurige lijnen boven en onder.
De geborstelde decoratie is geconcentreerd in de gebieden met een witte achtergrond, waarbij de hals van het vat duidelijk te onderscheiden is. Hoewel het schoudergebied leeg lijkt, is het mogelijk dat het oorspronkelijk was versierd met florale of geometrische ornamentele motieven; in feite zijn resten van een doorlopend fretwerk te zien in de band die zich net onder de schouders bevindt. De figuratieve scène, van een funerair type, volgt een symmetrisch schema met zijn as aan de voorkant van de lekythos, waar een zuilvormig graf verschijnt dat is versierd met een lint en bekroond door een grote acanthuspalmette, een veelvoorkomend element in dit type funeraire lekythoi (afb. 2). De zuil was een van de drie typen funeraire monumenten die in de 5e eeuw v.Chr. in Griekenland werden gebruikt, samen met de amfora en de stele. Er zijn verschillende beschilderde vazen waar zuilgraven verschijnen met verschillende elementen op hun bovenste deel, voornamelijk acanthus, palmetten en kleine frontons. De acanthus is een plant die in Griekenland nauw verwant is aan het rijk van de dood, en de palmette zou niets meer zijn dan de geometrische representatie ervan. Aan de andere kant verwijst het fronton naar de naiskos, een klein grafmonument dat de heldendaden van de overledene symboliseert.
Het graf lijkt geflankeerd door twee rouwenden, familieleden van de overledene: een jonge man links en een vrouw rechts. De jongen is ontbloot bovenlijf, draagt een mantel die van zijn heupen valt, met een volumineuze knoop aan de voorkant, en leunt op een staf terwijl hij zijn torso naar het graf leunt, zijn rechterhand ernaar uitstrekt en zijn blik lichtjes opheft. Een funeraire lekythos met een zeer vergelijkbare figuur is bewaard gebleven in München, hoewel het in dit geval een volwassen, bebaarde man is (afb. 3). De vrouw is gekleed in een lange, lichte, losse tuniek met korte mouwen en wordt afgebeeld met haar torso naar voren gericht en haar hoofd en benen in profiel, gericht op het graf en ook haar rechterhand ernaar uitstrekkend, in een sierlijk gebaar met haar hand ontspannen, met alleen de wijsvinger uitgestoken. In tegenstelling tot de mannelijke figuur buigt de dame haar hoofd en slaat haar blik neer.
De zogenaamde Vrouwenschilder was een kunstenaar die zich specialiseerde in de decoratie van funeraire lekythoi met een witte achtergrond, actief in Athene tijdens de klassieke periode, rond 420 v.Chr. In zijn stukken kunnen we over het algemeen hetzelfde schema zien als deze lekythos, met zwarte vernis in de secundaire gebieden, een witte achtergrond op de container en schouders en de figuratieve scène omlijst door honingkleurige lijnen, die een rand omlijsten aan de bovenkant, onder de schouders. Kenmerkend voor zijn werk is ook de eenvoudige tekenstijl, met schone en expressieve lijnen, zoals vooral te zien is in een van de stukken van zijn hand die bewaard worden in het Louvre Museum (afb. 4)
De lekythos is een type Grieks keramiek dat wordt gekenmerkt door zijn verticale vorm, smalle nek en brede mond. De functie ervan is niet goed bekend, hoewel het waarschijnlijk oorspronkelijk werd gebruikt om olijfolie in te bewaren. De kleinere voorbeelden zouden zalfpotten zijn, aangezien hun open mond de geparfumeerde olie kan afgeven, en de grotere hebben een duidelijke funeraire functie, mogelijk vanwege hun relatie met de zalven die werden gebruikt om de overledene te balsemen. De lekythos is de meest emblematische vorm van de witgegronde decoratieve techniek; het werd in de eerste helft van de 6e eeuw v.Chr. in Athene gemaakt en kreeg tegen het einde van de eeuw zijn karakteristieke cilindrische containervorm. De productie ervan stopte aan het einde van de volgende eeuw, toen de witgegronde decoratie definitief verdween.
Hoewel in de oudste lekythoi met witte ondergrond, uit de archaïsche periode en eigentijds met zwartfigurig aardewerk, de figuratieve thema's kunnen variëren, zullen ze in de tweede helft van de 5e eeuw uitsluitend funerair van type zijn. De indeling van het bestudeerde stuk zal dan heel gewoon zijn, met het graf geflankeerd door twee of meer figuren die lijken te treuren of offers zoals linten, manden of vazen dragen. Zoals te zien is in deze lekythos, verschijnen de figuren die het graf flankeren over het algemeen tegenover elkaar, tegenover het monument, en het is gebruikelijk dat ze een van hun handen ernaar uitstrekken of het zelfs aanraken (afb. 5).
Wit-grond aardewerk, ontwikkeld in Attica tussen de 6e en 5e eeuw v.Chr., is gebaseerd op het gebruik van een witte slip als achtergrond voor picturale decoratie. Hoewel het aanvankelijk werd getekend met glazuren en slips, die gebakken zijn en daarom zeer duurzaam, werden er naarmate de stijl evolueerde koud aangebrachte pigmenten in verwerkt. Dit is de reden waarom wit-grond decoratie merkbaar kwetsbaarder is dan die van zwart- en roodfigurige vaten; vandaar dat het voornamelijk werd toegepast op votiefvaten of vaten die bedoeld waren voor begrafenisgoederen.
Er is geen consensus over de oorsprong van deze stijl; het zou marmeren grafvaten kunnen imiteren, hoewel maar weinig van deze stukken volledig bedekt lijken te zijn met witte slib. Er is ook geopperd dat het hedendaagse frescoschilderkunst zou kunnen imiteren, iets dat aannemelijk is maar moeilijk te bewijzen. De eerste voorbeelden van de stijl, daterend van rond 570 v.Chr., zijn stukken die versierd zijn met parallelle banden van verschillende kleuren. Tientallen jaren later, rond 530, verschijnen de eerste figuratieve vazen met een witte achtergrond, nog steeds erg dicht bij de hedendaagse zwartfigurige techniek: grote vlakken zwart, details in reserve en sgraffito, toevoeging van rode, witte en violette kleuren. In deze stukken wordt de tekening uitgevoerd met een dikke glanzende vernis, die moeilijk aan te brengen is. Geleidelijk aan zal deze vernis verdund worden, waardoor er meer vrijheid in de tekening mogelijk is en de verschijning van vervaagde, subtielere kleuren wordt bevorderd. Rond het midden van de 5e eeuw wordt een matte vernis geïntroduceerd voor de contouren, die uiteindelijk de overhand zal krijgen op de vorige, dikkere glanzende vernis. Met dit nieuwe pigment, dat de schilder nog meer vrijheid geeft, wordt de vloeiende en schetsmatige stijl bereikt die kenmerkend is voor de laatste stukken met een witte achtergrond. Tegelijkertijd wordt een nieuwe polychromie van pasteltinten geïntroduceerd, kleuren die koud en dus vergankelijk zijn aangebracht.
Hoewel de witte grondtechniek werd gebruikt voor de decoratie van verschillende soorten vaten, overheerst de lekythos veruit; het is een van de begrafenistypologieën bij uitstek in het klassieke Griekenland. Voordat de iconografie van de witte lekythos bij uitstek begrafenis werd, omvatte het huiselijke en mythologische scènes. Vanaf het tweede kwart van de 5e eeuw was het onderwerp (en het gebruik) van deze stukken echter bijna uitsluitend begrafenis, en presenteerden ze voornamelijk realistische portretten van de begrafenispraktijken van hedendaagse Atheners, die in de literatuur zelden worden genoemd of beschreven. Minder talrijk waren de traditionele, mythologische voorstellingen van de komst van de dood; ze omvatten mythische figuren zoals Charon, Hermes, Thanatos en Hypnos, die in sommige uitzonderlijke stukken verschenen als deelnemers aan de begrafenisrituelen van de overledene (afb. 6).
De afbeeldingen van echte scènes met betrekking tot de dood en begrafenis zijn vandaag de dag van bijzonder belang, vanwege de informatie die ze verschaffen over de gebruiken van de Atheners in de klassieke periode. De overledene wordt afgebeeld op zijn kist, bijgestaan door zijn familie, waarbij de mannen een diep verdriet tonen en hun respect betuigen en de vrouwen op een expressievere manier treuren, of er worden begraafplaatsen afgebeeld, met hun monumenten en rouwenden. In sommige gevallen wordt de overledene zelfs zittend aan de voet van zijn graf afgebeeld (afb. 7). In al deze lekythoi wordt rouw op een nobele, eenvoudige en mooie manier uitgedrukt; niets erin is onaangenaam of lelijk. Hoewel er ongetwijfeld meer grandioze grafmonumenten waren, hebben er maar weinig de menselijke aantrekkingskracht van de witte Atheense lekythoi.
BIBLIOGRAFIE:
- BEAZLEY, J.D. Attic White Lekythoi. Oxford University Press. 1938. - GARLAND, R. The Greek Way of Death. Cornell University Press. 2001. - KURTZ, D. Athenian White Lekythoi. Patronen en schilders. Clarendon Press. 1975. - OAKLEY, J. De dood in klassiek Athene in beeld. Het bewijs van de witte Lekythoi. Cambridge University Press. 2004.
PARALLELLEN:
Afb. 1 Lekythos met witte achtergrond en een begrafenisscène, toegeschreven aan de Rietschilder. Attica, Griekenland, ca. 420–400 v.Chr., keramiek. British Museum, Londen, inv. 1875,0309.28.
Afb. 2 Lekythos op een witte achtergrond met een begrafenisscène. Attica, Griekenland, ca. 450-400 v.Chr., keramiek. Musée du Louvre, Parijs, inv. CA 3130.
Afb. 3 Witgrondlekythos met een begrafenistafereel. Athene, ca. 450-400 v.Chr., keramiek. Staatliche Antikensammlungen, München (Duitsland), inv. SS82. Detail.
Afb. 4 Lekythos met witte achtergrond en een begrafenisscène, toegeschreven aan de Vrouwe Schilder. Athene, ca. 420 v.Chr., keramiek. Musée du Louvre, Parijs, inv. L 103.
Afb. 5 Lekythos met witte achtergrond en een begrafenisscène, toegeschreven aan de Rietschilder. Attica, Griekenland, ca. 420–400 v.Chr., keramiek. British Museum, Londen, inv. 1772,0320.593. Detail.
Afb. 6 Lekythos met Thanatos en Hypnos die een krijger in zijn graf deponeren, toegeschreven aan de Thanatos-schilder. Attica, Griekenland, ca. 435-425 v.Chr., keramiek. British Museum, Londen, inv. 1876,0328.1.
Afb. 7 Lekythos met witte achtergrond en een begrafenisscène, toegeschreven aan de Vrouwe Schilder. Athene, ca. 420-400 v.Chr., keramiek. Metropolitan Museum, New York, inv. 06.1169.
Opmerkingen:
- Het stuk wordt geleverd met een echtheidscertificaat.
- Het stuk bevat een Spaanse exportvergunning.
- De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verworven volgens alle nationale en internationale wetten met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Herkomstverklaring gezien door Catawiki.


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.