Oude Romeinse marmeren urn voor een huwelijk uit de late Republiek tot vroeg keizerrijk, een prismatisch architecturaal geïnspireerd stuk met portretten en hermae, een concrete blik in elite begrafeniskunst.



Urn voor crematies voor een huwelijk.

Oud-Romeins, Late Republiek – Vroege Keizertijd, 1e eeuw v.Chr. – 1e eeuw n.Chr.

Marmer.

Lengte 38 cm, diepte 30 cm en hoogte 35,5 cm. Hoogte zonder deksel 28,5 cm.

In goede staat, is de urn intact, behalve een paar scheurlijnen aan de bovenrand die sluit met het deksel, zonder de zijscènes te beïnvloeden. De deksel heeft een lijn aan de punt van een hoek en volumeverlies in het bovenste gedeelte.

HERKOMST: Privécollectie, Frankrijk. Vervaardigd aan het begin van de 20e eeuw.

OMSCHRIJVING:

Compleet Romeins urn, uit de late Republiek of vroege Keizertijd, volledig van marmer en weelderig versierd met gebeeldhouwde reliëfs. Het zou ongetwijfeld toebehoord hebben aan een illustere persoon, gezien de rijkdom van het materiaal en het beeldhouwwerk. Prisma-vormig, breder dan diep, is het ontworpen als een miniatuurarchitectuur, zoals blijkt uit de ornamentatie. Zo is er een doorlopende gegoten fries uitgesneden die langs de vier zijden van de urn loopt, rustend op de pilasters die zich aan de hoeken en in het midden van de vier zijden bevinden, allemaal gelijk met een vegetal kapiteel en geribbelde zuil, versierd met ovas aan de bovenkant en verhoogd op een getrapte voet. De vier zijden zijn georganiseerd als gevels, elk met twee halfronde bogen, opnieuw gegoten, onder de latei geplaatst en verhoogd op kleinere pilasters, vergelijkbaar met de hoofdpilasters maar met een eenvoudigere kapiteel, gebouwd met getrapte moldings - het ornamentale motief dat het hele architecturale ontwerp verenigt. De opzet van het nepgebouw streeft naar de illusie van driedimensionaliteit, door de grotere pilasters boven de kleinere te plaatsen en het perspectief te versterken met de afwisseling van de basissen.

De voorkanten van de urn zijn de kortere zijden, in dit geval beide met hetzelfde ornamentale schema: onder de bogen bevinden zich twee busteportretten, één mannelijk en één vrouwelijk, die een stel voorstellen waarvan het beeld op beide voorkanten wordt herhaald. De bustes zijn opgeheven op kleine zuilen, opnieuw getrapt, en erboven hangen, aan kettingen, oscilla in de vorm van een pelta (Griekse schildvorm in de vorm van een halve maan), een veelgebruikt ornamentaal motief in de intercolumniën van de peristyle van het Romeinse huis. De bustes vertonen een duidelijke disbalans tussen de grootte van de romp en die van het gezicht, dat in een groter en rijk gedetailleerd reliëf is uitgewerkt, wat een duidelijke portrettering aangeeft. Het haar van de man is ordelijk en licht asymmetrisch gekamd, met golvende lokken naar voren gekamd, terwijl de vrouw haar haar naar achteren heeft getrokken, met zachte golven rond haar gezicht. De portretten delen verschillende stilistische kenmerken: een gezicht met amandelvormige ogen met dubbele oogleden, volle, licht samengeperste lippen, een ontspannen wenkbrauw, een rechte neus en oren die frontaal geplaatst zijn. Bovendien zijn ze uitgevoerd met een soort beeldhouwtechniek die probeert het reliëf en de chiaroscuro-effecten te versterken, zelfs gebruikmakend van de trepan voor details zoals de hoeken van de lippen of de binnenkant van de oren.

Het gezicht van de man wordt gekenmerkt door de kuiltje in zijn kin en toont een rijpere leeftijd, met rimpels op het voorhoofd en plooien aan beide zijden van zijn mond. Het gezicht van zijn vrouw heeft zachtere trekken, met een bredere neus en volle lippen en wangen, hoewel de nasolabiale plooi lichtjes zichtbaar is, wat opnieuw haar rijpheid aangeeft. Hoewel de opstelling van beide gezichten identiek is, heeft de kunstenaar een lichte variatie aangebracht: in één van hen staat de man links en de vrouw rechts, terwijl aan de andere zijde de plaats van de bustes is omgekeerd.

Aan de zijkanten van de urn wordt het decoratieve schema gehandhaafd, met hetzelfde setje halve cirkelvormige bogen en bovenliggende pilasters. Hier worden echter de portretten van het paar gepresenteerd als herma's, één mannelijk en één vrouwelijk, die dezelfde gezichten op de voorkanten van het stuk reproduceren. In dit geval bevindt de vrouw zich aan de linkerkant, beide keren, en de man aan de rechterkant. Een herma is een sculpturale typologie van Archaïsche Griekse oorsprong, een zuil bekroond door een buste die oorspronkelijk de god Hermes of Dionysus voorstelde, en waarvan de rechte penis op de voorkant van de zuil werd uitgehouwen als symbool van vruchtbaarheid en ook als bescherming tegen het kwaad. Deze figuratieve zuilen werden oorspronkelijk in landelijke gebieden geplaatst om wegen en eigendommen af te bakenen, met een apotropaeïsche betekenis. In Rome verloren de herma's hun oorspronkelijke betekenis toen ze werden geïntegreerd in de tuinen van de grote domus als een puur esthetisch element, bekroond door bustes van diverse figuren en bij voorkeur geplaatst in de peristyles, zoals de eerder genoemde oscilla. Het voorkomen van zowel deze als de herma's stelt ons in staat te concluderen dat de urn symbolisch een privéruimte voorstelt, het tuinatrium van het huis van de overledene.

Het Nationaal Archeologisch Museum in Madrid bewaart een urn dicht bij het onderzochte stuk, met een vergelijkbaar architectonisch schema en ook met mannelijke en vrouwelijke hermas aan de lange zijden, hoewel het verschilt in de voorkanten, die beelden bevatten gerelateerd aan de onderwereld (fig. 1). Dit is echter een ongebruikelijke versiering in de Romeinse begrafeniskunst; hoewel het portret van de overledene en zijn familie en de architectonische opzet van de urne vaak voorkomen (fig. 2), is de articulatie van beide thema's in één beeld, met de opname van de effigieën - en niet de karakters die ze vertegenwoordigen - als onderdeel van de versiering van het decor, zeer origineel.

De deksel van de urn, ontworpen als een zadeldak volgens het algemene architectonische concept, is versierd met gestapelde mouldings in reliëf. De onderste bevat een motief van dikke lansvormige bladeren, gerangschikt in groepen van drie om een open patroon te vormen dat herhaald wordt. De bovenste, smallere, toont een rand van platte acanthusbladeren. Tussen de twee bevindt zich een derde, smallere, koordvormige scheidingsmoulding. Het bovenste vlak van de deksel herhaalt het motief van de acanthusblad op de lange zijden, in dit geval in een groter formaat en met de bladeren schuin gerangschikt om een groter volume-effect te creëren. Tussen deze twee banden van acanthusbladeren bevindt zich een rechthoekige, schuin aflopende depressie, waarvan het ruwe oppervlak aangeeft dat het mogelijk als basis diende voor een extra element, wellicht een liggend portret van de overledene volgens de Etruskische traditie (fig. 3). Aan één zijde van de deksel bevindt zich een ronde opening bedoeld om offerschalen te ontvangen, zoals wijn en olie die voor de overledene bestemd waren.

Het meest voorkomende Romeinse begrafenisritueel tussen de 1e eeuw v.Chr. en de 1e eeuw n.Chr. begon met een privérouw bij de woning, waarna het lichaam in processie naar de begraafplaats werd gebracht, waar het op een brandstapel werd gelegd, omringd door offers en persoonlijke voorwerpen. De naam van de overledene werd luid uitgesproken, en zijn ogen werden voor de laatste keer geopend. Nadat het vuur zowel het lichaam als de offers had verteerd, werden de asresten verzameld, gewassen met wijn en in de urn geplaatst, die in een nis in de familietombe werd gezet.

In de vroege dagen van de Romeinse beschaving was de meest gebruikelijke praktijk begrafenis, maar na verloop van tijd werd crematie de meest gebruikte methode vanaf het einde van de Republiek en vooral tussen de 1e en 2e eeuw na Christus. Tacitus verwijst in de 1e eeuw naar crematie als Romanus mos, dat wil zeggen, 'de Romeinse wijze'. Inhumatie was gebruikelijker onder slaven en armen, omdat het een minder kostbare en aanzienlijk snellere methode was. In de loop der tijd zou deze methode de crematie vervangen in het hele rijk, parallel aan de achteruitgang van de Romeinse steden en de veranderingen in de religieuze sfeer die het einde van het Oude Tijdperk markeerden.

Romeinse funerair kunst omvatte sarcofagen, urnen en altaren voor de begrafenis van lichamen of as, en ook gedenkwaardige constructies zoals mausolea en stèles. Het gebruik van elk type varieerde in de loop van de tijd, en altaren en urnen zouden in feite aan belang inboeten gedurende de 2e eeuw na Christus, ten gunste van sarcofagen. Echter, de versiering van funerair monumenten bleef een continue stroom vertonen, variërend van eenvoudige ornamentale motieven zoals kransen of dierenhoofden tot zeer complexe mythologische scènes.

Bibliografie:

- HELLER, J. “Begrafenisgebruiken van de Romeinen”. The Classical Weekly, vol. 25, no. 24. The Johns Hopkins University Press. 1932.
- HOPE, V. M. Romeinse dood. De stervende en de doden in het oude Rome. Continuüm. 2009.
- KOORTBOJIAN, M. Mythe, Betekenis en Herinnering op Romeinse Sarcofagen. University of California Press. 1993.
- PEARCE, J. Dood en begrafenis in het Romeinse tijdperk. Oxford University Press. 2020.

Parallelle

Fig. 1 Gedenkurn. Rome, Romeinse Rijk, 1e eeuw na Christus Marmer, 29 x 29 x 28,5 cm. Nationaal Archeologisch Museum, Madrid, inv. 2843.

Fig. 1 Gedenkurn. Rome, Romeinse Rijk, 1e eeuw na Christus Marmer, 29 x 29 x 28,5 cm. Nationaal Archeologisch Museum, Madrid, inv. 2843.

Fig. 2 Cinerarium met portret van de echtgenoten Vitalis en Vernasia Ciclas. Rome, Romeinse Rijk, 1e eeuw na Christus. Marmer, 50,8 x 34,29 cm. British Museum, Londen, inv. 1805,0703.158.

Fig. 3 Begrafenisurndeksel met liggend portret. Rome, Romeinse Rijk, 2e eeuw na Christus. Marmer, 25 x 63 x 43 cm. Musée du Louvre, Parijs, inv. Ma 1494.






Notities:

Het stuk bevat een authenticiteitscertificaat.
- Het stuk bevat de Spaanse exportvergunning (paspoort voor de Europese Unie). Als het stuk bestemd is voor buiten de Europese Unie, moet een vervangende exportvergunning worden aangevraagd, wat maximaal 1-2 weken kan duren.
De verkoper garandeert dat hij dit stuk heeft verkregen in overeenstemming met alle nationale en internationale wetgevingen met betrekking tot het eigendom van cultureel erfgoed. Provenantverklaring gezien door Catawiki.
#VerzamelaarsFair25


Hét online veilinghuis voor jou!

Catawiki is het meest bezochte online platform in Europa voor bijzondere objecten geselecteerd door experts, en biedt wekelijks meer dan 65.000 objecten aan voor de veiling. Het is onze missie om onze klanten een spannende en probleemloze ervaring te bieden bij het kopen en verkopen van bijzondere, moeilijk te vinden objecten.


Waarom Catawiki?

Lage veilingkosten

Al onze objecten zijn gecontroleerd door onze 240+ experts

24/7 meebieden in onze app

Biedingen zijn alleen geldig via de website van Catawiki.